Kinderen met een gezonde leefstijl hebben daar een leven lang voordeel van. Hun kans op hart- en vaatziekten is kleiner als ze volwassen zijn. Dat is een van de belangrijkste conclusies van twee recente wetenschappelijke publicaties. De publicaties komen voort uit de ABCD-studie, een langlopend cohortonderzoek naar de gezondheid van ruim 8000 in Amsterdam geboren kinderen.
Jong geleerd is oud gedaan: het is een bekende wijsheid die ook opgaat voor een gezonde leefstijl. Wie als kind heeft geleerd hoe je gezond leeft, plukt daar later nog steeds de vruchten van. Dat was al bekend, maar het is nieuw dat het verband nu is aangetoond in twee prospectieve studies, waarbij kinderen een aantal keren in hun jeugd gevolgd zijn. Op de leeftijd van 5 / 6 jaar en 11 / 12 jaar is gekeken naar onder meer bloeddruk, glucose, cholesterol, leefstijl en BMI (body mass index, de verhouding tussen lengte en gewicht). Dit zijn allemaal factoren die iets zeggen over het risico op hart- en vaatziekten als volwassene. Bij de metingen op beide leeftijden kregen ze dezelfde onderzoeken.
Eén van de twee studies keek voornamelijk naar voeding in relatie met gezondheid. Vervolgens is zes jaar later bij deze kinderen onderzocht hoe het staat met hun BMI, cholesterol, bloeddruk, etc. Wat bleek? “Er is een relatie tussen de voeding op 5 / 6-jarige leeftijd en de cardiovasculaire gezondheid op 11 / 12-jarige leeftijd”, vertelt onderzoeker en epidemioloog Tanja Vrijkotte. “En die is weer voorspellend voor het risico op hart- en vaatziekten op volwassen leeftijd.”
Vrijkotte legt uit hoe de onderzoekers te werk gingen: “We berekenden de DASH-(Diet Approaches to Stop Hypertension) score. Deze kijkt naar de volgende componenten in het dieet van de kinderen: fruit, groente, noten en peulvruchten, granen, magere melkproducten, rood en bewerkt vlees en gezoete drankjes. Daarnaast berekenden we de in Nederland ontwikkelde Child Diet Quality Score (CDQS). Die laat zien in hoeverre een kind de aanbevolen voedingsrichtlijnen haalt met betrekking tot eerder genoemde voedingsmiddelen.”
Het is wel opvallend dat van de 5 / 6-jarigen slechts 2 procent eet volgens de richtlijn van gezond eten. Wat doe je met dit gegeven?
“De richtlijn is vrij streng. Het is voor kinderen en hun ouders demotiverend om te horen dat ze te weinig groente en dergelijke eten. We discussiëren erover of we de norm misschien moeten aanpassen. Maar in aanpassing schuilt het gevaar dat mensen zich nog minder aan de norm houden, met als gevolg dat de voedselinname onder de maat blijft en het percentage laag.”
Het tweede artikel dat Vrijkotte en haar collega’s publiceerden, gaat in op meerdere leefstijlfactoren naast voeding. De onderzoekers werkten met de ideale cardiovasculaire gezondheidsnorm (ICH) van de American Heart Association. Die bevat een aantal cardiometabole componenten (glucose, totale cholesterol en bloeddrukwaarden) en een aantal leefstijlcomponenten (dieet, lichamelijke activiteit, gewicht en roken).
Wat zijn jullie bevindingen?
“We hebben de klassieke ICH-score voor elk kind berekend op grond van bestaande richtlijnen voor kinderen op 5/6 jaar en daarbij roken vervangen door roken van de moeder tijdens de zwangerschap. Daarnaast hebben we de score uitgebreid met de tijd die ze achter een beeldscherm zitten en de hoeveelheid slaap die ze krijgen. Het bleek dat vijfjarige kinderen die goed scoorden op de ICH, zes jaar later een betere cardiovasculaire gezondheid hadden. Ook bleek dat de score die uitgebreid was met schermtijd en slaap, een net wat betere voorspellende waarde had.”
Wat hebben we aan deze kennis?
“We weten dat gezonde voeding en leefstijl enorm belangrijk zijn voor de gezondheid. Het voedingspatroon en de leefstijl worden aangeleerd op jonge leeftijd. Ouders hebben daar een cruciale rol in. Als dat goed wordt aangeleerd, heb je daar je leven lang profijt van. Want we weten allemaal hoe lastig het is om ongezond gedrag af te leren als we ouder worden. We denken erover na hoe we meer ruchtbaarheid kunnen geven aan deze resultaten. Het is belangrijk dat deze informatie bij de jeugdgezondheidszorg komt.”
Gaan jullie weer meten nu de kinderen weer zes jaar ouder zijn?
“We starten zo snel als mogelijk met een nieuwe ronde vragenlijsten. Dat gebeurt via de ABCD-app. De kinderen uit het cohort zijn nu 17-18 jaar. Om de 3 maanden vullen zij en hun ouders een jaar lang een vragenlijst in. Ze komen in een belangrijke fase van hun leven omdat ze in transitie van kind naar jong volwassen zitten.”
Tekst: Ingrid Lutke Schipholt
Foto: Shutterstock