Waarom kunst in het ziekenhuis

Waarom raakt een kunstwerk je als je in het ziekenhuis bent, kan een gedicht je tot tranen roeren of troost muziek je? Word je een betere dokter als je naar kunst kijkt? Waarom wil een kunstenaar graag een werk voor het ziekenhuis maken en waarom betrekken wetenschappers kunst bij hun onderzoek? Na 26 jaar - eerst bij AMC en daarna Amsterdam UMC - nam Sabrina Kamstra afgelopen donderdag afscheid als hoofd Kunstzaken.

Kamstra’s vertrek is niet onopgemerkt voorbijgegaan: met een drukbezocht symposium, een boek, een podcastserie, een speciale kunstopdracht aan keramist Koos Buster en een expositie droeg ze tot de laatste dag bij aan haar al rijke ‘erfenis’ en de collectie van Amsterdam UMC.

Waarom?

“Centraal staat altijd de vraag ‘Waarom kunst in het ziekenhuis? Dat is de vraag die ik mezelf heel vaak stel maar die mij ook vaak gesteld wordt. En terecht, want het is geen gebruikelijke plek om kunst te tonen”, vertelt Kamstra. Dit vraagstuk stond dan ook centraal in het programma rond Kamstra’s afscheid: een serie podcasts, een symposium, een expositie en een boek. “Daarin benader ik die vraag vanuit verschillende kanten: vanuit een patiënt, een geneeskundestudent, wetenschappers en mijn eigen vakgenoten, curatoren, en natuurlijk vanuit de kunstenaar. Die kijken al op heel verschillende manieren.”

Sabrina Kamstra voor het nieuwe kunstwerk van Koos Buster. Foto: Mark Horn.

Troost en herkenning zijn onderdeel van de antwoorden. Ook heeft de wetenschap kunst nodig, een beleidslijn die Kunstzaken sterker inzet sinds de fusie met VUmc – in samenwerking met Menno Dudok van Heel, die Kamstra dit najaar opvolgt. “Er wordt onderzoek gedaan naar muziek tijdens operaties. Wij doen hier zelf wetenschappelijk onderzoek naar wat kunst voor palliatieve patiënten kan betekenen. We zijn nu bezig met een wetenschappelijk onderzoek voor mensen die geconfronteerd worden met het einde van hun leven. Dat gebeurt via co-creatie en art based learning, waarbij patiënten onder begeleiding langs kunstroutes lopen.”

Geneeskundig curriculum

De inbedding van kunst in de gezondheidszorg is gegroeid in die 26 jaar. In die tijd heeft Kamstra 1.300 kunstwerken toegevoegd aan de collectie, 50 opdrachten gegeven, stevige publicaties uitgegeven, 5 veilingen en een coronaproject op poten gezet en vele tientallen tentoonstellingen en events georganiseerd. En ze heeft hard gewerkt om kunst te laten opnemen in het geneeskundig curriculum: het helpt artsen om beter te leren kijken.

Kunststichting blijft bestaan

Tijdens het drukbezochte symposium op 5 september deden bestuursvoorzitter Hans van Goudoever en voorzitter van de Kunstcommissie Tom van der Poll een belangrijke toezegging: er zal nooit een kunstwerk uit de A-collectie worden verkocht. Dit garandeert dat de kunstwerken, die een integraal onderdeel zijn geworden van de zorgomgeving, hun plek behouden en dat de kunstcollectie van Amsterdam UMC blijft groeien en bloeien.